ਮਨਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਿਰਸਾ ਇਸ ਭੁਲੇਖੇ ਵਿੱਚ ਨਾ ਰਹਿਣ ਕਿ ਉਹ ਕੋਈ ਇਤਿਹਾਸਕ ਜੰਗ ਜਿੱਤ ਗਏ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਰਤਾਰੇ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਕੌਮੀ ਪਹਿਚਾਣ ਨੂੰ ਡੂੰਘੀ ਸੱਟ ਮਾਰੀ ਹੈ ਤੇ ਕਾਬਿਲੇ ਮਾਫੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਤੇ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਵੀ ਚੁੱਪੀ ਸਾਨੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਤਿਲਮਿਲਾਉਂਦੀ ਹੈ।  ਪਿਛਲੇ ਪੰਜ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਵਾਪਰੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ, ਦਿੱਲੀ ਸਿੱਖ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਲੀਡਰਾਂ ਨੇ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਦਿੱਲੀ ਸਿੱਖ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮਨਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਿਰਸਾ ਨੇ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਤੇ ਘਿਣਾਉਣੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦਾ ਮਜ਼ਾਕ ਬਣਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨਾਲ ਰਵਾਇਤੀ ਏਕਤਾ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਖੁਸ਼ਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ, ਸਮਝਦਾਰ ਤੱਤ ਇਸ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਉਪਰਾਲੇ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਵਰਲਡ ਸਿੱਖ ਨਿਉਜ਼ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕ ਜਗਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਵਿਆਹ ਦੇ ਵਿਵਾਦਤ ਮਾਮਲੇ ਨਿੱਜੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਮੁੱਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰੇਰਤ ਜਾਂ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਦਖਲ ਦੀ ਕੋਈ ਗੁੰਜਾਇਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਮਾਮਲੇ ਇੱਕ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਸਮਝਦਾਰ ਪਹੁੰਚ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮਨਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਿਰਸਾ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਵਰਗੇ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਭਾਈ ਭੂਮਿਕਾ ਦੀ ਲੇਖਕ ਜੋਰਦਾਰ ਨਿਖੇਧੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ।

‘ਜਹਾਦ’ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਪਵਿੱਤਰ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਅਤੇ ਮੈਂ ਇਸਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਮੋਰਚਾ’ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਪਵਿੱਤਰ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਅਤੇ ਮੈਂ ਇਸਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ‘ਯੁੱਧ’ ਹਿੰਦੂਆਂ ਲਈ ਇਕ ਪਵਿੱਤਰ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਅਤੇ ਮੈਂ ਉਸਦਾ ਵੀ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ‘ਲਵ ਜੇਹਾਦ’ ਇੱਕ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਜੋ ਇਸਲਾਮ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਅਪਮਾਨਜਨਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਬਿਲਕੁਲ ਨਾ ਕਬੂਲ ਹੈ ਤੇ ਪਸੰਦ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਆਓ ਅਸਲੀਅਤ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰੀਏ। ਸਾਰੇ ਭਾਈਚਾਰੇ, ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਸਿੱਖ ਹੋਣ, ਮੁਸਲਮਾਨ ਹੋਣ ਜਾਂ ਹਿੰਦੂ – ਸਾਰੇ ਹੀ ਨਾ ਤਾਂ ਅਸਲ ਵਿਚ ਅੰਤਰ-ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਆਹ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਇਕ ਇਸਤਰੀ ਮੈਂਬਰ ਅਨਧਰਮੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਂਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਧਰਮ ਜਾਂ ਫਿਰਕੇ ਵਿਚ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਭਾਈਚਾਰਾ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।  ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਮੂਹ ਇਸਤਰੀ ਦੀ ਇੱਛਾ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨ ਲਈ, ਕਿਸਮਤ ਦਾ ਰੋਣਾ ਰੋਂਦੇ  ਤੇ ਅਫਸੋਸ ਕਰਦਿਆਂ ਉਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰਨ ਲਈ , ਦੋਵਾਂ ਜੀਆਂ ਨੂੰ ਵਿਆਹ ਭੰਗ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਸਲਾਹਾਂ ਦੇਣ ਲਈ, ਤੱਥਾਂ ਨੂੰ ਝੂਠੇ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਜਾਂ ਬੇਤਰਬੀ ਜਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਕੌਮੀ ਮਸਲਾ ਬਨਾਉਣ ਦੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦੇਂਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅੱਜ ਕੱਲ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਹਰ ਕੋਈ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਸੰਸਾਰਕ ਪਿੰਡ -Global Village ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਦੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਵਿਚਾਲੇ ਆਪਸੀ ਮੇਲ-ਜੋਲ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਜਾਂ ਧਾਰਮਿਕ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇਸ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਦੇ ਬਾਵਜ਼ੂਦ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਆਹ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਨਾਮੁਮਕਿਨ ਹੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਫੈਸਲਿਆਂ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਕਾਨੂੰਨ ਵੀ ਸਹਾਈ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਵਿਚ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ ਕਿ ਇਹ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕੀ ਉਹ ਆਪਣੇ ਮੁੰਡੇ ਜਾਂ ਕੁੜੀ ਦੇ ਅਨਧਰਮੀ ਨਾਲ   ਵਿਆਹ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਅੰਤਰਮੁਖੀ ਸੋਚ ਨਾਲ ਜਾਂ ਬਾਹਰਮੁਖੀ ਸੋਚ ਮੁਤਾਬਿਕ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਕੁਝ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬੇਵੱਸ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਅਤੇ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਅਜਿਹੇ ਯਤਨ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਇਤਿਹਾਸ ਵੀ ਇਸਦੀ ਗਵਾਹੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

ਮਨਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਿਰਸਾ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਦਾ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਵੇਗਾ ਜੇ ਇਹ ਇਕ ਆਵਾਜ਼ ਵਿਚ ਉਸ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੀ. ਕੇ. ਨੇ ਕੋਈ ਵਧੀਆ ਕਾਰਜ ਕੀਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਵੀ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਗੱਲ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰ ਗਏ ਹਨ। ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸਰਨਾ ਵੀ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਸਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਰੁਖ਼ ਲੈ ਸਕਦੇ ਸਨ।

ਸੱਚੀਂ ਗੱਲ ਕਰੀਏ, ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਮੋਰਚਾ ਮਨਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਿਰਸਾ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰ ਦੇ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਜੋ  ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਆਗੂਆਂ ਦੇ ਕਹਿਣ ਉੱਤੇ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੀ ਸਖਤ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਪਾਈ ਸਾਂਝ ਅਤੇ ਕਮਾਈ ਗਈ ਇੱਜ਼ਤ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।

ਮੁਗਲ ਕਾਲ ਦੀ ਦੁਸ਼ਮਣੀ, ਪੰਜਾਬ ਦੀ 1947 ਦੀ ਵੰਡ ਦੀ ਤਬਾਹੀ ਅਤੇ ਸੜਕਾਂ ਤੇ ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਦੇ ਕਤਲੇਆਮ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਜਤਨ, ਪਿਆਰ, ਸਤਿਕਾਰ ਅਤੇ ਜਮਹੂਰੀ ਵਤੀਰੇ ਅਤੇ ਸੰਵਾਦ ਦੀ ਘਾਲਣਾ ਘਾਲੀ ਗਈ ਹੈ।

ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ – ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੰਗਠਨਾਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਗਿਆਨਵਾਨ ਤਬਕੇ ਨੇ ਜੋ ਵਾਪਰਿਆ ਉਸ ਨੂੰ ਸਹਿਜੇ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਮੁਸਲਿਮ ਅਤੇ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਵਿਚਾਲੇ ਚੰਗੇ ਸੰਬੰਧ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਇਆ।

ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਵਿਆਪਕ ਸੇਵਾ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਿਜ ਸਵਾਰਥਾਂ ਵਜੋਂ ਵਰਤਦਿਆਂ, ਦਿੱਲੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵਜੋਂ ਆਪਣੀਆਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਦਿਆਂ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਭਖਦੇ ਮਸਲਿਆਂ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਦਿਆਂ, ਮਨਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਿਰਸਾ -ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਨਵੇਂ ਮਾਸਟਰ ਰਛਪਾਲ ਸਿੰਘ ਹਨ। ਕਿਸੇ ਨੇ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ  ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਲਈ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਜਿਸ ਲਈ ਉਹ ਇੰਨਾ ਢੋਲ ਵਜਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਹੁਣ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਲਾਭ ਲੈਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।

ਜਿਹੜੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਇਸ ਪਾਤਰ ਲਈ ਨਵੇਂ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਣਾ ਹੈ ਕਿ, ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਤੌਰ ਤੇ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵੱਲੋਂ ਸਮਾਜ ਦੇ ਹਿੱਤਾਂ ਲਈ ਕੀਤੇ ਹਰ ਕੰਮ ਲਈ, ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ,ਮਾਸਟਰ ਰਛਪਾਲ ਸਿੰਘ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਚਮਚਾਗਿਰੀ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇੱਕ ਹਫ਼ਤੇ ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਮਨਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਿਰਸਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ, ਇੱਕ ਮਾਸਟਰ ਰਛਪਾਲ ਸਿੰਘ ਹੋਰ ਮਿਲ ਗਿਆ ਹੈ।  ਅਫ਼ਸੋਸ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਆਪਣਾ ਮੂੰਹ ਨਹੀਂ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ, ਉਹ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਜੁਰਮ ਵਿਚ ਭਾਈਵਾਲ ਬਣ ਗਏ ਹਨ।

ਸਿੱਖ ਨੈਤਿਕਤਾ ਅਤੇ ਨਾਗਰਿਕ ਵਿਵਹਾਰ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ, ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਵਿਚ ਇਸਲਾਮ ਵਿਰੋਧੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਅਤੇ ਕੁਝ ਕੱਟੜਵਾਦੀ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਯੋਧਿਆਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਅਤਿ ਅਫ਼ਸੋਸਜਨਕ ਅਤੇ ਨਿੰਦਣਯੋਗ ਹੈ।

ਸਿੱਖ ਨੈਤਿਕਤਾ ਅਤੇ ਨਾਗਰਿਕ ਵਿਵਹਾਰ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ, ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਵਿਚ ਇਸਲਾਮ ਵਿਰੋਧੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਅਤੇ ਕੁਝ ਕੱਟੜਵਾਦੀ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਯੋਧਿਆਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਅਤਿ ਅਫ਼ਸੋਸਜਨਕ ਅਤੇ ਨਿੰਦਣਯੋਗ ਹੈ।

ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਤੋਂ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਤਕ ਸਿਰਸਾ ਦਾ ‘ਜੇਤੂ ਮਾਰਚ’, ਜੋ ਇਕ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਸਿੱਖ ਇਸਤਰੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਨਵੇਂ ਪਤੀ ਨਾਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੰਗਲਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਅਰਦਾਸ ਨਾਲ ਸਮਾਪਤ ਹੋਇਆ, ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿਚ ਕੋਈ ਧਾਰਮਿਕ ਜਾਂ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦਾ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰਾ ਜਿਹੜਾ ਇਸ ਵੇਲੇ ਤੇਜੀ ਨਾਲ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਜਾਂ ਨਵੀਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਕਰਕੇ ਹੈਰਾਨ ਅਤੇ ਚੁੱਪ ਹੈ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸਦਾ ਸਮਰਥਨ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ।

ਇਕ ਇਸਤਰੀ ਜਿਸ ਦਾ ਕੁਝ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਵਿਚ ਦੋ ਵਾਰ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ ਹੋਵੇ, ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਲਿਜਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ‘ਤੇ ਡਰ ਸਾਫ ਦਿਸਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਕ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਤਮਾਸ਼ਾ ਹੈ ਹੋਰ ਕੁਝ ਨਹੀਂ।

ਮਨਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਿਰਸਾ ਦੇ ਕਦਮਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੀ ਵੀ ਕੀਮਤ ‘ਤੇ ਠੱਲ ਪਾਉਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੁਆਰਾ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਲਏ ਜਾਣ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਹੁਣ ਸਿੱਖਾਂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੀ ਚੰਗੀ ਅਤੇ ਭਰੋਸਾ ਭਰਪੂਰ ਪਹੁੰਚ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੈ।

ਮਨਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਿਰਸਾ, ਜੰਮੂ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਦੋ ਫਿਰਕਿਆਂ ਨੂੰ ਵੰਡਣ ਦੀ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਘਟੀਆ ਖੇਡ ਖੇਡ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਦਿੱਲੀ ਦੌਰੇ ਦੌਰਾਨ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਨੂੰ ਮੂਰਖ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਜਪਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਠਪੁਤਲੀ ਮਨਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਿਰਸਾ ਨੂੰ “ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਹਲਚਲ” ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਬੇਹੱਦ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਮਨਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਿਰਸਾ ਨੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਿੱਖ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਨੇਤਾ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਚੁਕਿਆ। 

ਮਨਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਿਰਸਾ, ਜੰਮੂ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਦੋ ਫਿਰਕਿਆਂ ਨੂੰ ਵੰਡਣ ਦੀ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਘਟੀਆ ਖੇਡ ਖੇਡ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਦਿੱਲੀ ਦੌਰੇ ਦੌਰਾਨ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਨੂੰ ਮੂਰਖ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਜਪਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਠਪੁਤਲੀ ਮਨਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਿਰਸਾ ਨੂੰ “ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਹਲਚਲ” ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਹੈ

ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸਿੱਖ ਅਕਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਹੁਣ ਉਹ ਆਪਣੀ ਭਾਜਪਾ-ਪੱਖੀ ਗੱਲਬਾਤ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੇਨਕਾਬ ਹੋ ਗਏ ਨੇ। ਸਿਰਸਾ ਦੇ ਕਹਿਣ ‘ਤੇ ਜੰਮੂ ਦੇ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਅਪਮਾਨਜਨਕ ਬਿਆਨਬਾਜ਼ੀ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਮੀਦ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਉਹ ਜਲਦੀ ਤੋਂ ਜਲਦੀ ਤੋਬਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਦਾ ਭਲਾ ਕਰਨਗੇ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਨਿਮਰਤਾ ਸਹਿਤ ਦੱਸਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਸਿੱਖ, ਇਸਲਾਮ ਜਾਂ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਧਰਮ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਇਕ ਸ਼ਬਦ ਨਹੀਂ ਕਹੇਗਾ, ਪਰ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ, ਹਿੰਦੂਆਂ ਅਤੇ ਈਸਾਈਆਂ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਹਮਲੇ ਦਾ ਸਖਤ ਵਿਰੋਧ ਕਰੇਗੀ।

ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਕੁੜੀਆਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਜਥੇਬੰਦਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਸੱਚ ਦਸਤਾਵੇਜਾਂ ਨਾਲ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਫਿਰ ਵੀ ਉਥੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ‘ਤੇ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਦਾ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਅਪਰਾਧੀ ਵਜੋਂ ਵੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਨਾ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹਕ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਕਲੰਕਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹਨ।

ਮੁਸਲਿਮ ਭਾਈਚਾਰੇ ਜਾਂ ਹੋਰ ਸਾਰੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸੇਵਾ ਦਾ ਲਾਭ ਲਿਆ ਹੋਵੇ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਤਿ ਨਿਮਰਤਾ ਨਾਲ ਦੱਸਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਿਸੇ ਆਰਥਿਕ ਹਿੱਤ ਜਾਂ ਮੁਨਾਫੇ ਲਈ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜੇ ਕੋਈ ਸਾਡੀ ਸੇਵਾ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਸਕੂਨ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਹ ਉਹ ਸਤਿਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਜਾਂ ਇਸ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ, ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਸੇਵਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਾਂਗੇ।

ਸਾਡੀ ਸੇਵਾ ਸਰਬੱਤ ਦਾ ਭਲਾ ਲਈ ਹੈ – ਸਾਰੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਭਲਾਈ ਲਈ।

ਸਾਡੇ ਵਿਚੋਂ ਜਿਹੜੇ ਮਾੜੇ ਸ਼ਬਦ ਬੋਲ ਰਹੇ ਹਨ ਉਹ ਭਾਈ ਘਨੱਈਆ ਜੀ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਤੋਂ ਅਣਜਾਣ ਹਨ। ਸਾਡੀ ਸੇਵਾ ਸਰਬੱਤ ਦਾ ਭਲਾ ਲਈ ਹੈ – ਸਾਰੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਭਲਾਈ ਲਈ। ਸਾਨੂੰ ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ  ਕਿਸੀ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਉਮੀਦ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ. ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਿੱਖ ਜਾਂ ਸਿੱਖ ਸੇਵਾ ਸੰਸਥਾ ਨੇ ਕੋਰੋਨਾ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਜਾਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਸੇਵਾ ਨਿਸ਼ਕਾਮ ਹੋ ਕੇ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਪੈਸੇ ਕਮਾਉਣ ਲਈ ਨਹੀਂ। ਸਮਾਜ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਦੀਪਾਂਕਰ ਗੁਪਤਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਤਾਜ਼ਾ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਇਸ ਤੱਥ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਇਹ ਸੇਵਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਨਿਯਮਤ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸੇ ਲਈ ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਇੰਨੀ ਸੌਖੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਸਿੱਖ ਸੇਵਾ ਕਰ ਕੇ ਕਿਸੇ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਅਹਿਸਾਨ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ। 

ਜਿਹੜਾ ਸਿੱਖ ਆਪਣੀ ਨਿਸ਼ਕਾਮ ਸੇਵਾ ਪ੍ਰਤੀ ਹੰਕਾਰੀ ਸ਼ਬਦ ਬੋਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉਹ ਨਿਸ਼ਕਾਮ ਸੇਵਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿਖਾਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਨੂੰ ਬਦਨਾਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਸੇਵਾ ਕਰ ਕੇ ਕਿਸੇ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਅਹਿਸਾਨ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ। 

ਸਾਡਾ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਪਰੰਪਰਾ ਸਾਨੂੰ ਇਸਤਰੀ, ਦੱਬੇ-ਕੁਚਲੇ ਅਤੇ ਦਲਿਤ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਆਪਣਾ ਹਿੱਸਾ ਨਿਭਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਸਥਾ, ਜਾਤ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਝੁਕਾਅ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ, ਅਜਿਹਾ ਕਰਦੇ ਰਹਾਂਗੇ।